Tekst uit het artikel hieronder

Leven in een geplande wijk

Haarlem. 130 verschillende a4tjes, elk met een idee, hangen aan de muren van een ruimte in het wijkcentrum de Ringvaart in de Boerhaavewijk. Ze zijn gerangschikt op thema en gaan over groen en ontmoeting, over welzijn, wonen en de scholen in de wijk.

Een greep: een pizza-oven voor de buurt, bakfietsen om te lenen, een speeltuin voor jonge tieners en theater in de Moeder van de Verlosserkerk. Ze zijn aangeleverd door ouderen, kinderen met camera’s, jongeren en allerlei organisaties die actief zijn in de wijk. Sinds eind 2022 is er een scala aan woensdagse ontmoetingen in de Ringvaart geweest onder de naam KIEM Proeftuin waarbij architecten Jeffrey Bolhuis (van architectenbureau AP+E) en Daryl Mulvihill (van Studio dmau) vroegen wat mensen in de wijk willen.

Het doel: vanaf het begin bewoners actief betrekken bij de vernieuwing van een wijk, een omkering van hoe het proces meestal gaat. Bolhuis: „Hiermee zeggen we vooral: zo kun je ook omgaan met herontwikkeling.”

2045

Het project duurt nog tot het einde van het jaar, waarna gemeente en woningcorporaties het rapport kunnen gebruiken. „Deze naoorlogse wijk staat voor veel uitdagingen” aldus Bolhuis. „Het is ontworpen en gebouwd met een heel specifieke visie over hoe we de ruimte horen te gebruiken. Bij voorbeeld dat we als een kerngezin in een huis wonen, met een auto voor de deur, met openbare ruimte die vooral bestaat uit gras en ’kijk-groen’. Dat we ergens anders werken dan waar we wonen.”

Het leidde tot een wijk met veel woningen, speeltuintjes voor kinderen tot ongeveer 8 jaar, ruim baan voor de auto en weinig anders. De Boerhaavewijk past niet bij hoe we daadwerkelijk wonen, winkelen, werken en ons bewegen. Het is een verschil tussen de geplande en de geleefde stad, volgens de architecten. Nu flats en schoolgebouwen aan vernieuwing toe zijn, is ook een vraag hoe dat kan op een meer klimaat- en energievriendelijke manier. En het moet passen in de Omgevingsvisie 2045 van de gemeente, een visiedocument waarin staat beschreven hoe de stad in 2045 ook aantrekkelijke blijft.

Eigenaarschap

De architecten noemen hun project en aanwezigheid een ’Living Lab’. Ze doen ontwerpend onderzoek. Overigens niet in opdracht van de gemeente, maar zelf, dankzij een beurs ter waarde van 30.000 euro van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Hiermee kunnen de architecten ook bestaande plannen kritisch bevragen. Wel op uitnodiging, in partnerschap en met ondersteuning van de gemeente en de Stadsarchitect en met een steeds verder uitdijende lijst van betrokken organisaties, zoals de drie woningbouwcorporaties, Stichting St. Jacob, Buurts, de wijkraad en veel sociale organisaties die in de wijk actief zijn, zoals Stichting Samen Haarlem, SSHO en Hattrick.

Mulvihill: “Als we de ingebrachte ideeën bekijken, zien we dat de spil van wat bewoners graag willen verbinding is, een gezamenlijk eigenaarschap van de wijk. Jongeren willen plekken waar ze ruimtelijk samen kunnen zijn, jonge ondernemers zoeken een plek om laagdrempelig iets te ontwikkelen.

Er waren garageboxen in de Ekemastraat, waar tijdelijk kleine ondernemers gevestigd zaten. Dat wordt nu gemist. Kunnen we misschien iets met de ’dode plinten’, de begane grond van veel flats?”

Om nog meer wijkbewoners te prikkelen mee te denken over hun wijk, werkt het team aan een fysieke ’interventie’, een plek in de buitenlucht waar ruimte is voor interactie. Naar verwachting zal dit in de zomer in de Boerhaavewijk verschijnen. Hierna gaan de architecten de thema’s en ideeën verwerken in hun voorstel. Bolhuis: “We hebben al snel de samenwerking gezocht met de partners, omdat zij het verder moeten brengen en specifiek moeten maken. Uit dit Living Lab komen deelprojecten voort, samen met de bewoners, die dan ambassadeurs worden. Hier komt uit waar de urgentie zit, wat echt leeft onder de mensen.”

Er zit wel een verschil tussen wat bewoners en bestuurders voelen dat urgent is, zien ze. „De woningnood en de stikstofcrisis is voor de gemeente en woningcorporaties urgent, maar voelt ver weg voor de mensen die hier al wonen. Zij kunnen bezorgd zijn dat er verandering komt.”

De gemeente is blij met het werk van het Living Lab, maar geeft ook aan dat er nog een hoop werk ligt nadat dit project is afgerond. „We sturen aan op een goede invulling voor de lange termijn voor voorzieningen, met name voor onderwijs, sportfaciliteiten en welzijn.”